“De explosieve situatie in Oekraïne maakt duidelijk dat aan de tijd van bezuinigingen een einde gaat komen.” De commandant der strijdkrachten Tom Middendorp nam in Trouw alvast een voorschot op het debat over de begroting 2015.
Hij krijgt vuursteun uit onverwachte hoek. Christen Unie en SGP pleiten voor verhoging van het defensiebudget. Van der Staaij kwam tijdens de SGP-jongerendag met een messcherpe analyse: “Poetin hou je echt niet tegen met een spoedvergadering in Brussel of met een bajonet in een roeiboot.” Met een verhoging van het defensiebudget kan de krijgsmacht volgens SGP en CU tanks terugkopen en extra geld steken in luchttransport en patrouilleschepen. De drie krijgsmachtonderdelen moeten blijkbaar evenredig profiteren van een budgetverruiming.
Het roept herinneringen op aan de inval van de Sovjet-Unie in Tsjechoslowakije in 1968. Toen sprak premier De Jong in extra zendtijd de natie toe om een verhoging van het Defensiebudget met 225 miljoen in reactie op de inval toe te lichten. Achteraf bleek dat binnen de NAVO overeenstemming bestond over het handhaven van de status quo en dat de inval in Praag daarvoor geen bedreiging vormde.
De crisis in Oekraïne is ernstig en brisant. Daarover kan geen misverstand bestaan. Toch lijkt Oekraïne een gezocht motief voor een al langer levende wens: meer geld voor defensie. De komende NAVO-top in september zal ongetwijfeld in het teken staan van Oekraïne. De VS en het Verenigd Koninkrijk zullen met steun van de Oost-Europese landen pleiten voor verhoging van de Europese defensie-uitgaven. Maar niemand lijkt bereid te vechten voor Oekraïne.
Is een hernieuwde militarisering van de buitenland politiek de eerste en meest logische conclusie die uit de crisis in Oekraïne getrokken moet worden? Moeten Europese politieke leiders niet eerst een veel pijnlijker conclusie trekken? Het idee dat Rusland financieel afhankelijk is van de Westerse energieconsumptie en dus nooit tegen zijn eigen belang zal ingaan blijkt een enorme misrekening. De gedachte dat Poetin zijn strategie zal aanpassen aan een Westerse economische logica is ronduit naïef gebleken.
Intussen lobbyen in vele Europese landen multinationale ondernemingen tegen een verdere aanscherping van sancties tegen Poetin. Zij vrezen hun winsten te verliezen. Intussen beseffen vele Europese regeringen dat hun energieafhankelijkheid van Rusland pijnlijk groot is. Zij vrezen een koude winter. Economisch belangen en energieafhankelijkheid zorgen er voor dat de Europese politiek meer gericht is op de bescherming van financiële voordelen op de korte termijn dan op de bescherming van vrijheid, mensenrechten en democratie op de lange termijn.
Tegen deze achtergrond klinkt de opleving van Koude Oorlog retoriek als ketelmuziek en lijkt het pleidooi voor meer defensiegeld op een Pavlov-reactie. De militaire taal die nu in de NAVO-burelen klinkt lijkt vooral bedoeld als geruststelling voor Oost-Europese landen. Poetin zal er niet wakker van liggen. De oproep tot meer geld voor Defensie is tot op zekere hoogte begrijpelijk maar enkel indien deze oproep gebaseerd is op een realistische toekomstvisie op de krijgsmacht die wil bijdragen aan de bescherming van burgers. Maar de verwijzing naar Oekraïne als motief voor extra defensiegeld is nogal doorzichtig. Iedereen weet immers dat de NAVO Oekraïne militair nooit te hulp zal schieten als het er echt op aankomt.
De crisis in Oekraïne dwingt Europese politici tot een andere keuze. Als zij werkelijk bereid zijn Europese waarden te verdedigen dan zullen zij daarvoor een economische prijs moeten betalen. Gerichte sancties tegen Poetin kunnen op termijn zijn machtsbasis aantasten. Maar aanscherping van sancties vergt een andere energiepolitiek en zullen de prille economische groei in Europa dempen. De ironie is dat daardoor minder geld beschikbaar zal zijn voor de krijgsmacht.
Jan Gruiters 
Deze analyse is het paard achter de wagen spannen. Meer geld voor Defensie is nodig, niet om het buitenlands beleid te militariseren, maar omdat door bezuinigingen op Defensie Europa niet meer in staat is zijn eigen belangen te verdedigen. De vergelijking met Praag gaat mank omdat Defensie toen voldoende was uitgerust, en niet uitgekleed door twintig jaar bezuinigingen zoals nu. De handelswijze van Putin legt de naiviteit van de Europese politiek op Defensie, energiebeleid en het buitenlandsbeleid volledig bloot. Ironisch is dat het wegsnijden van de Europese conventionele militaire middelen kernwapens weer belangrijk maakt. Gelukkig hebben de Britten en de Fransen ze nog, anders hadden we ons lot volledig in Amerikaanse handen gelegd. En die zullen, net zoals de Russen en Chinezen, hun eigen nationale belangen schaamteloos nastreven, met militaire middelen als het moet. Machtspolitiek is nooit weggeweest, maar de aanstaande ontwikkelingen in Oerkraine zullen eindelijk veel mensen in Nederland wakkerschudden.
.
Dank voor uw reactie. Europa gaat de crisis in Oekraïne niet met militaire middelen oplossen, daarover kan geen misverstand bestaan, zie de opstelling van Berlijn. Dan is het toch vreemd om Oekraïne als argument te gebruiken voor verhoging van de defensie-uitgaven? En hebben veel Europese landen niet het paard achter de wagen gespannen door hun energieafhankelijkheid en hun fixatie op korte termijn financieel gewin? De tekortkomingen van dit beleid worden nu genadeloos blootgelegd en misbruikt. Ik geloof ook dat we moeten onderkennen dat veel problemen waarmee de internationale gemeenschap nu worstelt politiek van aard zijn en niet een militaire maar een politieke oplossing vergen. Tot slot, een vredesbeweging als PAX ziet voor de krijgsmacht een rol weggelegd, vooral als het aankomt op de bescherming van burgers tegen de meest ernstige misdrijven. Defensie moet voor het beschermen van de internationale rechtsorde voldoende zijn toegerust. Maar dat vergt eerst een politiek debat over een realistisch (!) profiel voor de krijgsmacht. Met andere woorden: eerst het doel, dan de middelen en niet andersom zoals steeds gebeurd. En wat mij betreft ook meer Europese defensiesamenwerking.